Een sensor (ook wel beeldsensor genoemd) is een elektronisch, lichtgevoelig apparaat welke een optisch beeld omzet in een elektronisch signaal. Elke digitale camera heeft in het hart een beeldsensor om het licht dat via de lens binnenkomt om te zetten in een digitaal beeld.
Als consument kunt u kiezen uit tal van verschillende camera's met sensoren in verschillende formaten. Elk type sensor heeft zowel voor- als nadelen. Wanneer u overweegt te investeren in een nieuwe camera is het de moeite waard om te begrijpen wat een sensor is. In dit artikel gaan wij dieper in op de functies en mogelijkheden van beeldsensoren in het algemeen.
Welke sensor heeft u nodig?
Bij het kopen van een digitale camera zijn er veel belangrijke specificaties om te overwegen. Waarschijnlijk kijkt u in de meeste gevallen naar een camera met de hoogste resolutie, gemeten in megapixels. Er zijn veel eigenschappen die low-end camera’s onderscheiden van het high-end segment maar een eigenschap waar echt naar gekeken dient te worden is de sensor. Hoewel resolutie nog steeds belangrijk is, is het verstandig om tijdens uw aankoopbeslissing rekening te houden met de camerasensor. Hier zijn enkele dingen om rekening mee te houden.
Sensor types
Of het nu gaat om een point-and-shoot of DSLR, alle digitale camera's maken gebruik van één van de twee meest voorkomende beeldsensoren types. De geladen-gekoppelde apparatuur (CCD) of complementaire metaal-oxide halfgeleider (CMOS).
CCD sensor
CCD is een van de oudste technologieën voor het vastleggen van beelden voor digitale camera's. De CCD sensor biedt al lange tijd een superieure beeldkwaliteit in vergelijking tot CMOS-sensoren, met een beter dynamisch bereik en een betere ruisbeheersing. Hoewel CCD nog steeds veel voorkomt in de goedkopere compacte camera modellen, hebben de basisconstructie en het grotere stroomverbruik van CCD de camera fabrikanten ertoe aangezet deze te vervangen door CMOS-alternatieven. Zij worden echter nog steeds gebruikt in middelgrote modellen, waar de voordelen van de CMOS-technologie niet per sé noodzakelijk zijn.
CMOS sensor
CMOS wordt beschouwd als een inferieur concurrent ten opzichte van CCD, maar de huidige CMOS-sensoren zijn gemoderniseerd om te voldoen aan de CCD-norm en deze zelfs te overtreffen. Met meer ingebouwde functionaliteit dan CCD's kunnen CMOS-sensoren efficiënter werken, hebben ze minder stroom nodig en zijn ze beter geschikt voor snelle burststanden. De nieuwe variant van CMOS, de back side-illuminated CMOS genaamd, begint in steeds meer digitale camera’s te verschijnen. In plaats van op de voorkant te worden geplaatst, bevindt de bedrading die het signaal van elke pixel in een achtergrondverlichte CMOS-sensor afgeeft zich op de achterkant, waardoor er meer licht de pixels kunnen bereiken.
Foveon X3 sensor
De nieuwere Foveon X3 sensor, gebaseerd op CMOS-technologie, wordt alleen gebruikt in Sigma's compactcamera's en DSLR' s. Live MOS is een merknaam voor beeldsensoren die Leica, Olympus en Panasonic gebruiken in de Four Thirds System DSLRs die ze sinds 2006 produceren. Deze sensoren bieden naar verluidt CCD-beeldkwaliteit met het lagere stroomverbruik van een CMOS.
Het kiezen van de juiste beeldsensor is niet geheel onbelangrijk. Dankzij de vooruitgang in het sensorontwerp kunnen de CCD- en CMOS-sensoren van vandaag de dag hoogwaardige beelden produceren, welke sensor u ook kiest. Echter is het type sensor niet het enige waar u naar moet kijken ook de grootte van de sensor is niet geheel onbelangrijk. De nieuwste techniek bij de CMOS sensor is de stacked back side-illuminated CMOS sensor. Doordat het geheugen in de CMOS-sensor is geïntegreerd, kan deze ontzettend snel worden uitgelezen. Hierdoor is een zeer hoge opnamesnelheid van 20 beelden per seconden mogelijk. Bij deze techniek worden de bedradingen van koper gemaakt voor de hoogste snelheid. Deze techniek is voor het eerst toegepast in de in de Sony A9.
Sensor grootte
Vergelijk de grootte van een DSLR met een compact camera of smartphone en het verschil in beeldkwaliteit is direct merkbaar. Dit komt simpelweg doordat een DSLR meer ruimte heeft voor een grotere sensor en dat levert op zijn beurt weer betere beelden. Dit is waarom resolutie niet zaligmakend is, omdat een meer geavanceerde camera met een grote sensor zal de low-end point-and-and-shoot met een kleine sensor overtreffen, zelfs wanneer het aantal megapixels hetzelfde is. Hieronder een overzicht van de belangrijkste sensorafmetingen die in de camera's van vandaag de dag worden gebruikt.
De middenformaat sensor (43,8 x 32,9 mm)
Het grootste sensorformaat (wat gebruikt wordt in de professionele Fujifilm GFX-50S en de GFX-50R) met 51 megapixel sensor is ondanks veel pixels toch nog heel gevoelig. Doordat de sensor zo groot is zijn de pixels ook groter.
Full frame sensor (36mm bij 24mm)
Het populairste sensorformaat wordt full frame genoemd, omdat het hetzelfde formaat heeft als een frame van de vroegere 35mm film. Full-frame sensoren zijn bijna twee keer zo groot als APS-C sensoren. Met full-frame sensoren heeft u geen cropfactor, dus wat u door de zoeker ziet is ook daadwerkelijk wat u vastlegt. Over het algemeen geldt dat hoe groter de sensor, hoe groter het camera behuizing en hoe groter de objectieven die nodig zijn om er gebruik van te maken, maar dat geld niet voor elke camera.
Populaire full-frame sensor camera’s zijn:
- Canon 6D Mark II
- Canon 5D Mark IV
- Canon EOS R
- Nikon D850
- Nikon D750
- Nikon Z7
- Nikon D5
- Sony Alpha A9
- Sony Alpha A7 III
- Sony A7R III
APS-H Sensor (28.7mm by 19mm)
APS (actieve pixelsensor) is het populairste sensortype voor zowel verwisselbare lenzen als hoogwaardige camera's met vaste lens. Deze sensor is voor het grootste deel aanwezig in DSLR's voor consumenten en gevorderde gebruikers. Het APS-H type combineert een relatief grote sensor met een kleiner aantal pixels om de snelheid en ISO-prestaties te verhogen. Het past een 1,3x cropfactor toe op gemonteerde lenzen.
Oude type Canon camera’s hebben dit soort sensoren, maar worden tegenwoordig niet meer gebruikt in de huidige modellen.
APS-C sensor (23,6 mm bij 15,8 mm)
De APS-C-sensor is de meest voorkomende sensorgrootte in consumenten- en semi-professionele DSLR' s. De APS-C-sensor past een cropfactor toe van 1,5x of 1,6x op gemonteerde lenzen. Deze sensorgrootte is ook te vinden in compacte systeemcamera's en zelfs enkele compact camera' s.
De Canon 80D, Nikon D7500 en de Fujifilm X-T3 hebben dit soort sensoren.
Four Thirds (17.3mm by 13mm)
Four Thirds is grofweg een kwart van de grootte van een full-frame sensor. Four Thirds is een open DSLR standaard gemaakt door Olympus en Kodak en wordt gebruikt in alle Olympus en Panasonic systeemcamera’s. Het heeft een 2x cropfactor, die de effectieve brandpuntsafstand van een gemonteerde lens verdubbelt.
De Panasonic G7, G80 en de Olympus E-M10 III hebben dit soort sensoren.
1 Inch (9 x 12mm)
Deze sensoren worden veelal gebruikt in premium compact camera's. Ze beschikken over een sensor die veel groter is dan een reguliere compact camera, maar toch klein genoeg om in handbare cameramodellen te passen. De 1 inch sensor heeft een crop factor 2,7x.
De Canon G3x en de Sony Rx10 en Rx100 serie hebben dit soort sensoren.
1/1,7 inch (7,6 mm bij 5,7 mm)
De 1/1,7 inch behoord tot de grootste sensorafmetingen die in compacte camera's worden gebruikt. Deze sensoren met grotere pixels kunnen gebruikt worden voor betere ruisprestaties bij standaard point-en-shoot camera’s. Echter is deze grootte tegenwoordig relatief zeldzaam omdat de meeste fabrikanten voor hun premium modellen een one-inch formaat sensor gebruiken.
1/2,5 inch (5,76 mm bij 4,29 mm)
Dit formaat behoort tot de kleinste sensoren, die voornamelijk worden gebruikt in goedkopere point-and-shoot modellen. Zulke kleine sensoren zijn goedkoper te produceren, wat resulteert in minder superieure beelden. De resultaten kunnen echter nog steeds beter zijn dan die van een smartphone camera, vooral voor portretten van mensen.
Welke sensor heeft u nodig?
Wanneer u van plan bent om een nieuwe camera aan te schaffen, let dan altijd op over wat voor soort sensor de camera beschikt. De grootte en het type sensor is een van de belangrijkste onderdelen die de resultaten van uw camera bepalen.
Voor online fotografie zoals het plaatsen van berichten op een sociale netwerken, doen kleine sensoren in compacte point-and-shoot camera’s en smartphones prima hun werk. Maar als u uw foto's voor andere doeleinden wilt gebruiken, afdrukken op papier of publiceren in een tijdschrift dan kunnen deze kleine sensoren niet de beeldkwaliteit leveren die u zoekt. Hiervoor heeft u toch echt een grotere sensor nodig.
Resolutie (megapixels) speelt een rol in hoe groot een afbeelding geprint kan worden. Maar resolutie betekent niet meteen een hoge beeldkwaliteit. Als u van plan bent om uw beelden te gebruiken voor commerciële doeleinden, investeer dan in een full frame of een high-end APS camera. Als u thuis wilt afdrukken, kijk dan naar camera’s op instapniveau, CSC's of high-end point-and-shoot met een grote CMOS- of CCD-sensor.
Vergeet niet dat naast de sensor er ook andere onderdelen – zoals het juiste objectief - van digitale camera's belangrijk zijn om goede resultaten te behalen.
